Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Tum Triarius: Posthac quidem, inquit, audacius. Dicet pro me ipsa virtus nec dubitabit isti vestro beato M. Quare, quoniam de primis naturae commodis satis dietum est nunc de maioribus consequentibusque videamus. Apparet statim, quae sint officia, quae actiones. Certe nihil nisi quod possit ipsum propter se iure laudari. Duo Reges: constructio interrete. Mihi quidem Antiochum, quem audis, satis belle videris attendere. Qua exposita scire cupio quae causa sit, cur Zeno ab hac antiqua constitutione desciverit, quidnam horum ab eo non sit probatum; Quamquam ab iis philosophiam et omnes ingenuas disciplinas habemus; Cum ageremus, inquit, vitae beatum et eundem supremum diem, scribebamus haec.
In eo autem voluptas omnium Latine loquentium more ponitur, cum percipitur ea, quae sensum aliquem moveat, iucunditas. Ecce aliud simile dissimile. Quippe, inquieta cum tam docuerim gradus istam rem non habere quam virtutem, in qua sit ipsum etÃam beatum. Cur igitur, inquam, res tam dissimiles eodem nomine appellas? Bork Quamquam haec quidem praeposita recte et reiecta dicere licebit. An eum discere ea mavis, quae cum plane perdidiceriti nihil sciat?
Hoc autem tempore, etsi multa in omni parte Athenarum sunt in ipsis locis indicia summorum virorum, tamen ego illa moveor exhedra. Cur haec eadem Democritus? Ea, quae dialectici nunc tradunt et docent, nonne ab illis instituta sunt aut inventa sunt? His singulis copiose responderi solet, sed quae perspicua sunt longa esse non debent. Hi autem ponunt illi quidem prima naturae, sed ea seiungunt a finibus et a summa bonorum; Isto modo, ne si avia quidem eius nata non esset. Quam ob rem tandem, inquit, non satisfacit? Sed quid attinet de rebus tam apertis plura requirere?
Stoici autem, quod finem bonorum in una virtute ponunt, similes sunt illorum; Aliter enim nosmet ipsos nosse non possumus. Te ipsum, dignissimum maioribus tuis, voluptasne induxit, ut adolescentulus eriperes P. Atque ut ceteri dicere existimantur melius quam facere, sic hi mihi videntur facere melius quam dicere. Teneo, inquit, finem illi videri nihil dolere.
Gloriosa ostentatio in constituendo summo bono. Temporibus autem quibusdam et aut officiis debitis aut rerum necessitatibus saepe eveniet, ut et voluptates repudiandae sint et molestiae non recusandae. Quae cum essent dicta, discessimus. Cur, nisi quod turpis oratio est? Somnum denique nobis, nisi requietem corporibus et is medicinam quandam laboris afferret, contra naturam putaremus datum; Quasi vero, inquit, perpetua oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit. Tanti autem aderant vesicae et torminum morbi, ut nihil ad eorum magnitudinem posset accedere. Aut, si esses Orestes, Pyladem refelleres, te indicares et, si id non probares, quo minus ambo una necaremini non precarere?
Quid ait Aristoteles reliquique Platonis alumni? Illud enim rectum est quod katortwma dicebas contingitque sapienti soli, hoc autem inchoati cuiusdam officii est, non perfecti, quod cadere in non nullos insipientes potest. Quibus natura iure responderit non esse verum aliunde finem beate vivendi, a se principia rei gerendae peti; An dolor longissimus quisque miserrimus, voluptatem non optabiliorem diuturnitas facit? Nam si propter voluptatem, quae est ista laus, quae possit e macello peti? Sin dicit obscurari quaedam nec apparere, quia valde parva sint, nos quoque concedimus; Quonam, inquit, modo? Nam diligi et carum esse iucundum est propterea, quia tutiorem vitam et voluptatem pleniorem efficit. Zenonis est, inquam, hoc Stoici. Minime vero probatur huic disciplinae, de qua loquor, aut iustitiam aut amicitiam propter utilitates adscisci aut probari. Egone non intellego, quid sit don Graece, Latine voluptas? Restant Stoici, qui cum a Peripateticis et Academicis omnia transtulissent, nominibus aliis easdem res secuti sunt.
Manebit ergo amicitia tam diu, quam diu sequetur utilitas, et, si utilitas amicitiam constituet, tollet eadem. At ille pellit, qui permulcet sensum voluptate. Sed tamen omne, quod de re bona dilucide dicitur, mihi praeclare dici videtur. Quod quidem iam fit etiam in Academia. Non enim solum Torquatus dixit quid sentiret, sed etiam cur. Nam constitui virtus nullo modo potesti nisi ea, quae sunt prima naturae, ut ad summam pertinentia tenebit.
Idem iste, inquam, de voluptate quid sentit? Eaedem enim utilitates poterunt eas labefactare atque pervertere. Quis Pullum Numitorium Fregellanum, proditorem, quamquam rei publicae nostrae profuit, non odit? Si enim, ut mihi quidem videtur, non explet bona naturae voluptas, iure praetermissa est; Quas enim kakaw Graeci appellant, vitia malo quam malitias nominare. An dolor longissimus quisque miserrimus, voluptatem non optabiliorem diuturnitas facit? Vos autem cum perspicuis dubia debeatis illustrare, dubiis perspicua conamini tollere. Torquatus, is qui consul cum Cn. Chrysippus autem exponens differentias animantium ait alias earum corpore excellere, alias autem animo, non nullas valere utraque re; Quae adhuc, Cato, a te dicta sunt, eadem, inquam, dicere posses, si sequerere Pyrrhonem aut Aristonem. Quam multa vitiosa! summum enim bonum et malum vagiens puer utra voluptate diiudicabit, stante an movente? Haec bene dicuntur, nec ego repugno, sed inter sese ipsa pugnant.
Semper enim ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur. Itaque quantum adiit periculum! ad honestatem enim illum omnem conatum suum referebat, non ad voluptatem. Commentarios quosdam, inquam, Aristotelios, quos hic sciebam esse, veni ut auferrem, quos legerem, dum essem otiosus; Nos autem non solum beatae vitae istam esse oblectationem videmus, sed etiam levamentum miseriarum. Nos quidem Virtutes sic natae sumus, ut tibi serviremus, aliud negotii nihil habemus. Quis enim confidit semper sibi illud stabile et firmum permansurum, quod fragile et caducum sit?
Nam constitui virtus nullo modo potesti nisi ea, quae sunt prima naturae, ut ad summam pertinentia tenebit. Bork Ego autem existimo, si honestum esse aliquid ostendero, quod sit ipsum vi sua propter seque expetendum, iacere vestra omnia. Si id dicis, vicimus. Atque ita re simpliciter primo collocata reliqua subtilius persequentes corporis bona facilem quandam rationem habere censebant; Piso, familiaris noster, et alia multa et hoc loco Stoicos irridebat: Quid enim? Satis est ad hoc responsum. Cenasti in vita numquam bene, cum omnia in ista Consumis squilla atque acupensere cum decimano. Post enim Chrysippum eum non sane est disputatum. Reperiam multos, vel innumerabilis potius, non tam curiosos nec tam molestos, quam vos estis, quibus, quid velim, facile persuadeam. Hanc se tuus Epicurus omnino ignorare dicit quam aut qualem esse velint qui honestate summum bonum metiantur. Utrum igitur tibi non placet, inquit, virtutisne tantam esse vim, ut ad beate vivendum se ipsa contenta sit? Quid affers, cur Thorius, cur Caius Postumius, cur omnium horum magister, Orata, non iucundissime vixerit?
Sin laboramus, quis est, qui alienae modum statuat industriae? Quas enim kakaw Graeci appellant, vitia malo quam malitias nominare. Num igitur eum postea censes anxio animo aut sollicito fuisse? Qui si ea, quae dicit, ita sentiret, ut verba significant, quid inter eum et vel Pyrrhonem vel Aristonem interesset? De maximma autem re eodem modo, divina mente atque natura mundum universum et eius maxima partis administrari. Quodcumque in mentem incideret, et quodcumque tamquam occurreret. Ut optime, secundum naturam affectum esse possit.
Morbo gravissimo affectus, exul, orbus, egens, torqueatur eculeo: quem hunc appellas, Zeno? Sint modo partes vitae beatae. Quoniamque in iis rebus, quae neque in virtutibus sunt neque in vitiis, est tamen quiddam, quod usui possit esse, tollendum id non est. Quid in isto egregio tuo officio et tanta fide-sic enim existimo-ad corpus refers? Sed haec ab Antiocho, familiari nostro, dicuntur multo melius et fortius, quam a Stasea dicebantur. Adsint etiam formosi pueri, qui ministrent, respondeat his vestis, argentum, Corinthium, locus ipse, aedificium-hos ergo asotos bene quidem vivere aut beate numquam dixerim. Gracchum patrem non beatiorem fuisse quam fillum, cum alter stabilire rem publicam studuerit, alter evertere. Videmusne ut pueri ne verberibus quidem a contemplandis rebus perquirendisque deterreantur? Quare aliud aliquod, Torquate, hominis summum bonum reperiendum est, voluptatem bestiis concedamus, quibus vos de summo bono testibus uti soletis. Pugnant Stoici cum Peripateticis.
Sic, et quidem diligentius saepiusque ista loquemur inter nos agemusque communiter. An vero displicuit ea, quae tributa est animi virtutibus tanta praestantia? Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia non dabit, quippe qui valitudinem, vires, divitias, gloriam, multa alia bona esse dicant, laudabilia non dicant. Sed finge non solum callidum eum, qui aliquid improbe faciat, verum etiam praepotentem, ut M. Respondebo me non quaerere, inquam, hoc tempore quid virtus efficere possit, sed quid constanter dicatur, quid ipsum a se dissentiat. In quibus doctissimi illi veteres inesse quiddam caeleste et divinum putaverunt. Gracchum patrem non beatiorem fuisse quam fillum, cum alter stabilire rem publicam studuerit, alter evertere. Quae cum magnifice primo dici viderentur, considerata minus probabantur. In parvis enim saepe, qui nihil eorum cogitant, si quando iis ludentes minamur praecipitaturos alicunde, extimescunt. Suo genere perveniant ad extremum; Nos autem non solum beatae vitae istam esse oblectationem videmus, sed etiam levamentum miseriarum.
Maximas vero virtutes iacere omnis necesse est voluptate dominante. Rationis enim perfectio est virtus; Qui convenit? Contemnit enim disserendi elegantiam, confuse loquitur. Nec enim ignoras his istud honestum non summum modo, sed etiam, ut tu vis, solum bonum videri. Nihilne te delectat umquam -video, quicum loquar-, te igitur, Torquate, ipsum per se nihil delectat? Quia, si mala sunt, is, qui erit in iis, beatus non erit. Ex ea difficultate illae fallaciloquae, ut ait Accius, malitiae natae sunt. Nec enim, dum metuit, iustus est, et certe, si metuere destiterit, non erit; Tertium autem omnibus aut maximis rebus iis, quae secundum naturam sint, fruentem vivere. Qui autem esse poteris, nisi te amor ipse ceperit?
Quippe: habes enim a rhetoribus; Certe nihil nisi quod possit ipsum propter se iure laudari. Neque enim disputari sine reprehensione nec cum iracundia aut pertinacia recte disputari potest. Vide, quaeso, rectumne sit. Quo modo autem optimum, si bonum praeterea nullum est? Desideraret enim valitudinem, vacuitatem doloris, appeteret etiam conservationem sui earumque rerum custodiam finemque, sibi constitueret secundum naturam vivere. Quae dici eadem de ceteris virtutibus possunt, quarum omnium fundamenta vos in voluptate tamquam in aqua ponitis. Nam haec ipsa mihi erunt in promptu, quae modo audivi, nec ante aggrediar, quam te ab istis, quos dicis, instructum videro. Quarum cum una sit, qua mores conformari putantur, differo eam partem, quae quasi stirps ets huius quaestionis. Tum ille: Tu autem cum ipse tantum librorum habeas, quos hic tandem requiris?
Portenta haec esse dicit, neque ea ratione ullo modo posse vivi; Nam si dicent ab illis has res esse tractatas, ne ipsos quidem Graecos est cur tam multos legant, quam legendi sunt. In eo autem voluptas omnium Latine loquentium more ponitur, cum percipitur ea, quae sensum aliquem moveat, iucunditas. Nulla erit controversia. Bork Introduci enim virtus nullo modo potest, nisi omnia, quae leget quaeque reiciet, unam referentur ad summam. Qua tu etiam inprudens utebare non numquam. Sed quoniam et advesperascit et mihi ad villam revertendum est, nunc quidem hactenus; Non est igitur summum malum dolor. Vives, inquit Aristo, magnifice atque praeclare, quod erit cumque visum ages, numquam angere, numquam cupies, numquam timebis.
Illorum vero ista ipsa quam exilia de virtutis vi! Quam tantam volunt esse, ut beatum per se efficere possit. At Zeno eum non beatum modo, sed etiam divitem dicere ausus est. Prave, nequiter, turpiter cenabat; In ipsa enim parum magna vis inest, ut quam optime se habere possit, si nulla cultura adhibeatur. Minime vero, inquit ille, consentit. Legimus tamen Diogenem, Antipatrum, Mnesarchum, Panaetium, multos alios in primisque familiarem nostrum Posidonium. An eum locum libenter invisit, ubi Demosthenes et Aeschines inter se decertare soliti sunt? Longum est enim ad omnia respondere, quae a te dicta sunt.
Nam diligi et carum esse iucundum est propterea, quia tutiorem vitam et voluptatem pleniorem efficit. Virtutibus igitur rectissime mihi videris et ad consuetudinem nostrae orationis vitia posuisse contraria. Sed ad illum redeo. Ea, quae dialectici nunc tradunt et docent, nonne ab illis instituta sunt aut inventa sunt? Et hanc quidem primam exigam a te operam, ut audias me quae a te dicta sunt refellentem. Falli igitur possumus. Beatus sibi videtur esse moriens.
Zenonis est, inquam, hoc Stoici. Quamquam non negatis nos intellegere quid sit voluptas, sed quid ille dicat. Idemque diviserunt naturam hominis in animum et corpus. Restant Stoici, qui cum a Peripateticis et Academicis omnia transtulissent, nominibus aliis easdem res secuti sunt. Etsi ea quidem, quae adhuc dixisti, quamvis ad aetatem recte isto modo dicerentur. Ergo opifex plus sibi proponet ad formarum quam civis excellens ad factorum pulchritudinem? Aliter enim explicari, quod quaeritur, non potest. At modo dixeras nihil in istis rebus esse, quod interesset. Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur? Nec enim, omnes avaritias si aeque avaritias esse dixerimus, sequetur ut etiam aequas esse dicamus. Superiores tres erant, quae esse possent, quarum est una sola defensa, eaque vehementer. Si vero id etiam explanare velles apertiusque diceres nihil eum fecisse nisi voluptatis causa, quo modo eum tandem laturum fuisse existimas? Si verbum sequimur, primum longius verbum praepositum quam bonum. Dolor ergo, id est summum malum, metuetur semper, etiamsi non aderit;
Hoc Hieronymus summum bonum esse dixit. Nam quibus rebus efficiuntur voluptates, eae non sunt in potestate sapientis. Nemo igitur esse beatus potest. Se dicere inter honestum et turpe nimium quantum, nescio quid inmensum, inter ceteras res nihil omnino interesse.